هوای گرم نخورید زده می شوید! - وبلاگ 8 شارژ

هوای گرم نخورید زده می شوید!

نویسنده: لیلا سیف

در این روزهای گرم، دانستن اینکه در بدنمان چه اتفاقاتی می افتد که گرمازده می شویم و چکارش می شود کرد، نکته ی مهمی است

این روزها، در گرماگرم هوای تابستانه شرشر عرق می ریزیم و لیوان لیوان آب می خوریم؛ چیزی که طبیعی ترین اتفاق است البته. اما اگر در این داد و ستد یک قطره بیشتر عرق کنیم و یک قطره کمتر آب بخوریم، شرایط طبیعی بدنمان به گرمازدگی تغییر شکل پیدا می نماید. 60 درصد از وزن بدن آب است که با از دست دادن 1 درصد از این آب فقط تشنه مان می شود. 2 درصد که کم شد احساس می کنیم داریم هلاک می شویم و وقتی این عدد به 3 درصد رسید، گرمازده شده ایم و رفته است پی کارش.

در این روزهای گرم، به جای اینکه وقتتان را با توصیه های اتوکشیده ای مثل: زیر آفتاب راه نروید تلف کنید، بیایید ببینیم وقتی به ناچار مجبوریم تو ظل آفتاب بمانیم و هرم هوا را تحمل کنیم، چه اتفاقی برایمان می افتد و چه کارش می شود کرد که گرما نزندمان؟

گرمازدگی با بدن ما چه می نماید؟

ذوب می شویم

واقعیت این است که همین طور الکی گرمازده نمی شویم. گرما ما را می زند چون از عضلات کتف و ساق پایمان گرفته تا مغز و نخاعمان در برابر مثلث گرما، رطوبت و فعالیت کم آورده اند.

گردش خون

بیشترین آسیبی که به بدن می رسد به خاطر همین تغییر در فشار خون آدم گرمازده است. گرمازدگی خون را غلیظ می نماید و فشار خون را به شدت کاهش می دهد. فرآیند خون رسانی به سربالایی های بدن هم که مختل شود، عکس العمل های این اندام ها می شود گرمازدگی شدید از نوع حاد.

عضلات

اگر در هنگام گرما و رطوبت شدید، مجبور به فعالیت بدنی باشید، گرفتگی عضلات هم به بیماری های گرمازدگی اضافه می شود. در مراحل اولیه ی مواجهه با گرما از دست دادن آب و املاح به وسیله عرق و جایگزینی آب بدون املاح (بدون نمک و شکر) باعث درد و گرفتگی عضلات می شود. فعالیت بدنی می تواند در حد راه رفتن باشد و در آن عضلات ساق پا و شانه بیشتر در معرض گرفتگی قرار می گیرند. درد عضلات یک جورهایی هشداری است برای گرمازده شدن.

پوست

در گرمای شدید سلول های سطحی پوست دیگر نمی توانند عمل تعرق را درست انجام بدهند. به خاطر همین، عرق زیر پوست جمع می شود و قسمت هایی از پوست پر از جوش های ریز می شوند که نتیجه اش می شود؛ عرق سوز.

مغز

در شرایط عادی غده ی هیپوتالاموس در مغز مثل یک ترموستات عمل می نماید. حسگرهای پوست وقتی گرمشان می شود به هیپوتالاموس فرمان می دهند و تعرق هم حرارت بدن را پایین می آورد. ولی در شرایطی که گرمازده می شویم هیچ کدام از اینها کارشان را درست انجام نمی دهند. در این حالت حرکت ناگهانی خون به سمت پوست باعث می شود خون رسانی به مغز مختل شود. وقتی هم مغز به علت گرمازدگی آسیب ببیند، از کاهش هوشیاری تا توهم و کما باید منتظر همه چیز باشید.

قلب

یکی از مسئولیت های بدن در برابر گرما این است که ضربان قلب را برای افزایش فشار خون بیشتر کند. اما در شرایطی که بدن دچار گرمازدگی شده، خون غلیظ می شود و قلب هم مجبور است برای راه انداختن خود در بدن کوشش زیادتری کند. استرس های گرمایی عوارض قلبی شدیدی به جا می گذارند و باعث تند شدن بیش از حد ضربان قلب می شوند. در این شرایط ممکن است بیمار گرمازده، دچار شوک شود.

کلیه

کاهش اندازه آب بدن در اثر تعریق زیاد و گرما، باعث می شود خون به اندازه کافی و در زمان خود به کلیه ها نرسد، اندازه ادرار کاهش یافته و اندازه سم های اوره و کراتین در بدن زیاد می شود. در این شرایط آدم در صورت زنده ماندن دچار نارسایی کلیه می شود.

تنفس

وقتی گرمازده می شویم دیگر عمل تعریق به خوبی انجام نمی شود. به خاطر همین سعی می کنیم با تنفس عمیق و سریع گرما را دفع کنیم. در این حالت تنفس سریع، سطحی و با تقلا می شود و گرمای بدن هم دفع نمی شود.

راه های ساده ی گرماگریزی

عرق بریزید!

انسان موجود خونگرمی است. این خونگرمی هم باعث می شود گرمای هوا را تا 37 درجه بالای صفر تحمل کند. اما از آن به بعد است که هر یک درجه افزایش دما، گرمازدگی خفیف یا حاد را به وجود می آورد. اما نکته اینکه اگر قرار بود هر وقت دمای هوا به بالای 37 درجه برسد آدم گرمازده شود، مردم در همین جنوب خودمان زندگی نداشتند. بدن انسان این قابلیت را دارد که خودش را با هر آب و هوایی سازگار کند. سازگاری هم خیلی روال پیچیده ای ندارد، کافی است 10 تا 14 روز در یک هوای گرم زندگی کنید تا آب بدنتان با آن هوا سازگار شود و خودتان هم زندگی در شرایط گرم را یاد بگیرید. البته این سازگاری بعد از چند هفته جدایی از آن شرایط ناپدید می شود و دوباره بدن به حالت اولیه اش برمی شود.

پیشگیری

* روزی 8 لیوان آبی را که باید بخورید با هیچ نوشیدنی دیگری عوض نکنید. جایگزین کردن آب با برترین و مفید ترین شربت ها هم خطرناک است.

* لباس های نازک و پنبه ای باعث می شوند راحت عرق کنید و بدنتان در مراحل اولیه ی گرمازدگی بهتر گرما را دفع کند.

* خیلی از اسپری های ضد تعریق و کارهایی که سر خود برای کاهش تعریق استفاده می کنیم (مثل پودر بچه)، چون خوب عمل می نمایند و عرق نمی کنیم، ما را دچار گرمازدگی می نمایند!

* خوردن میوه و سبزی تازه و کلا استفاده از هر ماده ی غذایی که پر از ویتامین B و C باشد از گرمازدگی جلوگیری می نماید.

* تب دارید، آن هم خیلی زیاد. ولی در صورت گرمازدگی از قرص های تب بر و هیچ داروی دیگری استفاده نکنید.

درمان

* برترین کاری که می شود کرد دوش گرفتن است و بدترین کاری که می شود کرد دوش گرفتن با آب یخ است. آب یخ گرمای پوست و افزایش تعرق می شود و بعد از دوش گرفتن هم تعرق از قبل از آن بیشتر می شود. برترین روش دوش گرفتن، شستن گردن و دست ها و پاها با آب خنک است.

* بعد از شستن بدن، دراز کشیدن و قرار دادن پاها بالاتر از بدن، اثرات گرمازدگی مثل گیجی، سردرد و تهوع را کاهش می دهد.

* کمبود آب باعث گرمازده شدن می شود و بعد از گرمازده شدن خوردن آب نمی تواند یاری کند. بعد از گرمازده شدن طاقت بیاورید و به جای ده لیوان آب خنک یک لیوان آب را که یک قاشق چایخوری نمک و شکر در آن حل نموده اید را بخورید. وقتی گرمازده شده بودید، فقط آب از دست نداده اید، املاح هم با آب از دست رفته اند.

* اسپری آب روی بدن خنک شده و خنک کردن بدن باعث می شود خون خنک شود و به همه جای بدن برسد. برای این کار یک حوله ی خنک که بعد از خیس کردن بدنتان، از آن به اسم پنکه سقفی بهره ببرید، کفایت می نماید.

در اوج گرمازدگی استفاده از کیسه های یخ به شدت ممنوع است، اما وقتی دمای بدن کمتر شد، می توانید از بسته های یخ بهره ببرید. البته نباید آن را مستقیما روی مغز یا قلبتان بگذارید. کیسه های یخ برای خنک کردن عضلات پا و کتف مناسب ترند.

نکته

هر گ گرمازدگی نیست

هر وقت که خیلی گرمتان شد و احساس ضعف کردید هم گرمازده نشده اید. یکی دیگر از بیماری های گرما خستگی ناشی از گرماست که با گرمازدگی خیلی فرق دارد. در این بیماری پوست سرد و مرطوب است و دمای بدن کمی از حد طبیعی بالاتر است. بیمار در این شرایط فقط احساس خستگی می نماید اما در شرایطی که گرمازده می شویم پوست به شدت خشک و داغ است و علاوه بر بی حالی، دچار گیجی، افزایش ضربان قلب، تهوع و حتی بیهوشی می شود.

نکته

مردی گرمازده در خیابان

این روزها در تمام طول روز هوا بس ناجوانمردانه گرم است! اما زندگی را که نمی شود به این علت تعطیل کرد. چاره اش این است که با گرما کنار بیاییم؛ به ویژه آنکه آدمیزادی که ما باشیم، قابلیت تطابق با گرما را بیشتر از سرما دارد.

* پیاده نروید. این روزها البته تاکسی ای که کولرش روشن باشد یک جور شوخی است. اما گرمای داخل تاکسی که به سونای خشک می ماند، از گرمای همراه با آفتاب خوردگی پیاده گز کردن بهتر است. اگر هم با وجود تاکسی تاکسی گفتن، هیچ تاکسی ای جلوی پایتان ترمز نکرد، برای راستا پیاده روی برنامه ریزی داشته باشید. اینکه هر 500 متر یک کنجی پیدا کنید و یک دقیقه ای را بخزید آن تو. دم دستی ترین این کنج ها هم بانک است.

* همواره یک بطری آب یخ زده همراه خود داشته باشید اما با مخلفات ضد گرما. پیشنهاد اول خاکشیر است. خاکشیر یک ماده ی ضد میکروب دارد که در دمای پایین پایدار و فعال می شود. ضمن اینکه اگر خاکشیر را سرد مصرف نکنید، حتما گلاب به روی همه اسهال می گیرید. پیشنهاد دوم آبلیموست که به علت داشتن ویتامین C که خاصیت ضدعفونی نماینده دارد، شما را از آلودگی هوا هم نجات می دهد. کلا این روزها هر دو روز یک بار، یک لیمو با آب بزنید بر بدن. البته غیر از مواردی که می خواهید جگرتان حال بیاید، باید از آب خنک معمولی با دمای 9 تا 12 درجه بهره ببرید؛ حتی آبمیوه را هم باید رقیق مصرف کنید.

* بی خیال خوش تیپی شوید و لباس های خنک و نخی بپوشید. اگر هم نمی خواهید از اتوکشیدگی خارج شوید، بروید از این کت و شلوارهای نخی تابستانه خریداری کنید که خوب تهویه ای دارند. حتی دستمالی داشته باشید که وقت اضطرار، خیسش کنید و روی سرتان بگذارید. بادبزن حصیری خیس شونده هم به خانم ها توصیه می شود.

* یادتان باشد مصرف برخی داروها از جمله: سالسیلات ها ـ مپروبامات ها ـ پیلوکارپین ـ هیوسین ـ آتروپین ـ اسپیرونولاکتون ها و آمفتامین ها سازگاری شما با گرما را کم می نماید. ضمن اینکه این روزها باید رژیم غذایی کم نمک و کم چربی داشته باشید . مصرف نوشابه ی گازدار و شیر هم ممنوع است.

منبع: ماهنامه ی همشهری جوان، شماره ی 270.

/ج

منبع: راسخون