صنعت ابریشم بافی ریشه در تاریخ استان گلستان
به گزارش وبلاگ 8 شارژ، بنا به شواهد تاریخی پرورش کرم ابریشم برای نخستین بار در چین باستان رخ داد. اما به هرحال پس از حدود 3هزار سال پنهان کاری، دیگر جوامع از شیوه پرورش و تهیه ابریشم اطلاع یافتند. پرورش کرم ابریشم به تدریج در جوامع مختلف خصوصاً ژاپن و ایران گسترش یافت و یافته های حفاری مارلیک و چراغعلی تپه گویای رشد صنعت ریسندگی و بافندگی مردم روستانشین ایران در دوره ماقبل تاریخ است.
در محدوده فعلی استان گلستان (گرگان سابق) ابریشم بافی و فراوری آن دارای سابقه ای دیرینه است. باتوجه به منابع تاریخی، در دوره حمله مغولان و عهد صفویه، گرگان یکی از مناطق مهم فراوری ابریشم ایران بوده است. پارچه های بافته شده در منطقه گرگان و دشت به سبک پارچه های ابریشم چینی است.
صنعت ابریشم بافی شامل فراوری پارچه های ابریشمی الوان با طرح های ساده، راه راه و چهارخانه که توسط دستگاه بافت دستی با عرض تقریبی 30 تا 40 سانتی متر و به طول چله 100 متر و یا بیشتر فراوری می گردد غالباً در مناطق رامیان، مینودشت و ترکمن صحرا بافته می گردد. در طرح و نقش فراوریات این دو منطقه تفاوت های محسوسی را که ریشه در فرهنگ و سنت این مناطق دارد، مشاهده می کنیم.
با توجه به این که پرورش توتستان، کرم ابریشم و پیله، ابریشم کشی، صمغ گیری و سفیدگری، رنگرزی و فرآیند بافت پارچه ابریشم دستی در استان گلستان سابقه طولانی دارد و نسل به نسل از گذشتگان به مخاطبان امروز رسیده، موانعی بر سر راه فراوریات دستباف استان قرارگرفته که موجب کاهش میزان فراوری این هنر اصیل و بومی شده است.
در اوایل خرداد هر سال با وجود توتستان ها و پرورش کرم ابریشم در منطقه کلاله و مراوه تپه، بومیان منطقه پایگاه هایی ایجاد می نمایند و فراورینمایندگان در این محل پیله های کرم ابریشم را به واسطه ها (دلالان)، خریداران غیربومی (از استان های خراسان، مازندران، گیلان، سمنان) عرضه می نمایند و این مسئله خود آسیبی جدی به نساجی اصیل و ابریشم بافی استان است. یکی از مهم ترین دلایل این اتفاق، نداشتن کارگاه های فرآوری فراوری پیله به نخ ابریشم به صورت ماشینی در استان است. مدت زمان تبدیل پیله به نخ، معین است و باتوجه به ابریشم کشی دستی و زمان محدود، احتمال تخریب پیله ها وجود دارد درصورتی که اگر کارگاه هایی با این کارکرد و به صورت ماشینی احداث گردد می تواند بستر فراوری و تامین ابریشم استان را با قیمت مناسب تر فراهم آورد .
*مسئول واحد توسعه و ترویج معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی استان گلستان
منبع: میراث آریا