دلیل ،علائم و درمان اسپاسم و گرفتگی عضلات - وبلاگ 8 شارژ

در ابتدا انواع مختلف ماهیچه ها را خواهیم شناخت، سپس درباره چیستی اسپاسم عضلانی و علل به وجود آمدن آن صحبت خواهیم کرد.

انواع مختلف ماهیچه ها

ماهیچه ها ساختارهای پیچیده ای هستند که باعث ایجاد حرکت در بدن می شوند. سه نوع مختلف ماهیچه در بدن وجود دارد:

ماهیچه قلبی (cardiac muscle) که کار پمپ کردن خون را بر عهده دارد.

ماهیچه اسکلتی (Skeletal muscle) که باعث حرکت بخش های خارجی بدن مانند. دست ها، پاها، گردن، کمر، شکم و صورت می شود.

ماهیچه صاف (Smooth muscle) که باعث حرکت بخش های تشکیل دهنده اندام های تو خالی بدن می شود . این نوع از ماهیچه ها دیواره مری، معده، روده ها، سرخرگ های بزرگ و رحم را تشکیل می دهند.

اسپاسم عضلانی چیست؟

اسپاسم عضلانی (muscle spasm) و یا گرفتگی عضلانی (muscle cramp) یک انقباض غیر ارادی ماهیچه هاست. اسپاسم عضلانی به صورت ناگهانی اتفاق می افتد و معمولاً به سرعت برطرف می شود . این عارضه معمولاً درد خیلی زیادی را در فرد ایجاد می نماید .

اسپاسم ماهیچه ای با پرش عضلانی (muscle twitch) فرق دارد. در پرش عضلانی حرکت کنترل نشده یک بخش کوچکی از یک عضله بزرگ تر در زیر پوست قابل مشاهده است.

علائم و نشانه های گرفتگی عضلانی چیست؟

علائم و نشانه های اسپاسم عضلانی به نوع ماهیچه درگیر و شرایطی که به اسپاسم منجر شده بستگی دارد.

اسپاسم ماهیچه های اسکلتی معمولا ماهیچه هایی را درگیر می نماید که فعالیت زیادی انجام می دهند. گرفتگی این ماهیچه ها باعث ایجاد یک درد حاد ناگهانی در هنگام انقباض و حرکت می شود. در این حالت ماهیچه ای که دچار اسپاسم شده به صورت برجسته و برآمده در زیر پوست قابل لمس خواهد بود.

در بسیاری از موارد گرفتگی خود به خود و در عرض چند ثانیه برطرف می شود ولی در بعضی از موارد دقایق طولانی تری ادامه خواهد داشت.

در اسپاسم گرمایی، عضلات تا دقایق و یا حتی ساعاتی بعد از خاتمه گرفتن فعالیت هم حالت گرفته خود را حفظ خواهند کرد.

پرش عضلانی ممکن است چند ثانیه طول کشیده و یا فرایندی ادامه دار و تکرار شونده باشد. در واقع پرش عضلانی یک نوع انقباض عضلانی لحظه ای در گروه کوچکی از فیبرهای ماهیچه ای عضلات بزرگ تر و در محل قرارگیری یک رشته عصبی است. پرش عضلانی پلک ها، کشاله ران، ران یا انگشت شست را درگیر می نماید.

پرش عضلانی تا حدود زیادی وابسته به استرس، اضطراب و مصرف مواد محرک مانند قهوه است. علاوه بر این مواد سودوافدرین (pseudoephedrine) یا فنیل افرین (phenylephrine) موجود در داروهای سرماخوردگی هم می توانند باعث بروز پرش عضلانی شوند.

داروهای آسم مانند آلبوتریول (albuterol) و داروهایی مانند آدرال ((Adderall) که برای درمان اختلال کم توجّهی - بیش فعالی استفاده می شوند هم ممکن است باعث پرش عضلانی شوند. این نوع از مسائل عضلانی بدون خطر بوده و از آن ها تحت عنوان پرش عضلانی خوش خیم یاد می شود.

بعضی از بیماری های عصبی مانند دیستروفی عضلانی، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و میوپاتی هم با پرش عضلانی همراه هستند. علاوه بر پرش عضلانی دیگر علائم این بیماری ها ضعف ماهیچه ای، از دست دادن اندازه ماهیچه و تغییر در حس عضلات است.

اسپاسم ماهیچه های صاف هم منجر به درد کولیکی خواهند شد که مرتب به سراغ فرد آمده و پس از مدتی از بین می فرایند. علائم اسپاسم عضلات صاف به نوع اندام درگیر بستگی دارد.

علت گرفتگی عضلات چیست؟

اسپاسم عضلانی به دلایل مختلفی رخ می دهد و هر کدام از آن ها به عوامل زمینه ای، نقطه ای از بدن که درگیر شده و محیطی که بدن در آن نهاده شده است وابسته است.

زمانی که ماهیچه بیش از حد فعالیت می نماید، ممکن است دچار اسپاسم شود. این مشکل معمولا در میان ورزشکارانی که در هوای گرم اقدام به انجام تمرینات شدید و سخت ورزشی می نمایند دیده می شود . علاوه بر ورزشکاران، کارگران ساختمانی که در هوای گرم ساعت های زیر مشغول به کار هستند هم این نوع از اسپاسم ماهیچه ای را تجربه می نمایند. معمولا ماهیچه های بزرگ در اثر کار در هوای گرم دچار اسپاسم می شوند. این شرایط تحت عنوان گرفتگی گرمایی (heat cramps) هم شناخته شده است.

علاوه بر این فرد در حال اجرا فعالیت های معمول روزمره مانند برف روبی و یا زدن علف های حیاط هم دچار اسپاسم در عضلات گردن، شانه و کمر خواهد شد.

دیگر دلایل اسپاسم عضلانی

فعالیت های ورزشی تازه هم می تواند منجر به اسپاسم عضلانی شود. زمانی که فرد حرکات شکم مانند دراز نشست را در تعداد و سرعت بالا انجام می دهد، امکان بروز اسپاسم عضلات شکم وجود دارد.

گرفتگی عضلانی نویسنده (Writers cramps) ناشی از استفاده طولانی مدت از عضلات کوچک دست و انگشتان است. به افرادی که با نوشتن سر و کار دارند توصیه می شود که در فواصل نوشتن هر چند وقت یک بار استراحت نموده و حرکات کششی در انگشتان خود انجام دهند. این کار به پیشگیری از بروز اسپاسم عضلانی یاری می نماید.

از دست دادن آب بدن و از دست رفتن تعادل الکترولیت های خون هم منجر به اسپاسم و گرفتگی عضلانی می شود. ماهیچه های بدن به اندازه کافی آب، گلوکز، سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم احتیاج دارند. این مواد شیمیایی به پروتئین موجود در ماهیچه ها اجازه می دهد تا یک ساختار منسجم را ایجاد نمایند. هر کدام از مواد گفته شده اگر به اندازه کافی وجود نداشته باشند، ماهیچه ها تحریک پذیر شده و دچار اسپاسم خواهند شد.

آترواسکلروز یا بیماری سرخرگ محیطی هم ممکن است به اسپاسم و گرفتگی عضلانی منجر شود. چرا که در این حالت خون و مواد مغذی کافی به ماهیچه ها نخواهد رسید. این بیماری جریان خون به سمت پاها را هم کاهش داده و در نهایت باعث ایجاد درد در پاها در هنگام فعالیت خواهد شد.

اسپاسم در پاها معمولاً در هنگام ورزش رخ می دهد ولی گاهی اوقات در هنگام شب در انگشتان پا و کشاله ران هم دیده می شود.

گرفتگی عضلات پا در شب و سندروم پای بی قرار تحت عنوان اختلالات خواب طبقه بندی می شوند. در اغلب موارد علت بروز این نوع اسپاسم های عضلانی تعیین نیست.

درد مزمن گردن و کمر منجر به بروز اسپاسم های عضلانی می شود. گروه های بزرگ ماهیچه ای تنه را تشکیل می دهند و شامل ماهیچه های گردن، دیواره سینه، کمر، بازوها و پاها می شود. اسپاسم این ماهیچه ها گاهی ناشی از یک جراحت است و گاهی هم ناشی از تغییرات اتفاق افتاده در رگ های ستون فقرات است.

چاقی، استرس و فشار زیادی را روی ماهیچه های مرکزی بالاتنه وارد نموده و در نهایت باعث اسپاسم ماهیچه های گردن و کمر می شود.

بیماری های سیستماتیک مانند دیابت؛ کم خونی، بیماری های کلیوی و بیماری های تیروئیدی و دیگر بیماری های هورمونی هم می توانند باعث ایجاد گرفتگی ماهیچه ای شوند.

بیماری های سیستم عصبی مانند بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک، ام اس یا آسیب طناب نخاعی هم می تواند باعث گرفتگی عضلانی شود.

ماهیچه های صاف هم دچار گرفتگی می شوند. زمانی که یک ساختار توخالی که با هوا و مایعات پر شده با اسپاسم عضلانی فشرده می شود، درد مخصوصی که ایجاد می شود مانع از فشرده شدن مایعات و هوا می شود .

برای مثال زمانی که ماهیچه صاف تشکیل دهنده روده کوچک دچار گرفتگی می شود، باعث ایجاد موجی از درد به نام کولیک می شود . این درد کولیکی و قولنجی بعد از غذا خوردن و زمانی که صفرا در کیسه صفرا وارد می شود پدیدار شده و سپس از بین می رود.

زمانی که سنگ کلیه در مجرای ادراری حرکت می نماید، ماهیچه هایی صاف تشکیل دهنده این مجرا که کلیه را به مثانه متصل می نمایند، دچار اسپاسم شده و باعث ایجاد درد خاصی می شوند. غالبا این نوع درد با حالت تهوع و استفراغ همراه بوده و به آن اسپاسم کلیوی گفته می شود.

ماهیچه هایی که مری را در برگرفته اند، زمانی که بازگشت اسید معده باعث تحریک پذیری دیواره مری می شود هم می توانند باعث اسپاسم عضلانی شوند.

اسهال با دردهای کولیکی همراه است، ماهیچه هایی دیواره روده بزرگ درست پیش از اسهال دچار گرفتگی می شوند.

دردهای شکمی زمان خونریزی ماهیانه زمانی رخ می دهد که ماهیچه های دیواره رحم با قدرت زیادی منقبض می شوند.

عروق کرونر قلبی که خون را به ماهیچه های قلب می رسانند هم از عضلات صاف تشکیل شده اند و امکان بروز اسپاسم در آن ها هم وجود دارد. اسپاسم این رگ های خونی باعث ایجاد درد در قفسه سینه می شود. گاهی تشخیص این درد از درد ناشی از بیماری عروق کرونر قلب امکان پذیر نیست . در بیماری عروق کرونر قلب، پلاک هایی در این رگ ها ایجاد شده و در نهایت باعث تنگ شدن این رگ ها می شود.

اسپاسم عضلات رگ های عروق کرونری در افراد سیگاری و در افرادی که سطح کلسترول خون آن ها زیاد است، مشاهده می شود.

استرس، مصرف بی رویه الکل، داروهای مخدر مانند کوکائین یا داروهایی که باعث تنگ شدن رگ های خونی می شود عوامل محرک بروز این نوع از اسپاسم عضلانی هستند. اسپاسم عروق کرونری قلب با نام آنژین پرینزمتال (Prinzmetals angina) هم شناخته می شود.

حقایقی در خصوص اسپاسم عضلانی

اسپاسم ها انواع مختلفی از ماهیچه های بدن را درگیر می نماید و به همین علت علائم مختلفی دارد.

اسپاسم ماهیچه هایی اسکلتی شایع تر بوده و در نتیجه کار زیاد و خستگی عضلانی، از دست دادن آب بدن و اختلالات الکترولیت ایجاد می شود. این نوع از اسپاسم به یکباره ایجاد شده، درد زیادی داشته و معمولاً مدت زمان کمی باقی می ماند. اگر به آهستگی ماهیچه کشیده شود، این نوع اسپاسم از بین خواهد رفت.

اگر اسپاسم دردناک بوده، بهبود پیدا ننموده و دوباره عود کند، باید تحت درمان نهاده شد. در طی فرایند درمان سایر عوامل زمینه ای آنالیز خواهد شد.

ماهیچه های صاف که دیواره اندام های داخلی بدن مانند روده ها را تشکیل می دهند هم دچار اسپاسم عضلانی می شوند. درد ناشی از اسپاسم عضلات صاف کولیکی و قولنجی است . درد همراه با خونریزی ماهیانه، اسهال، درد صفرا و درد رد شدن سنگ کلیه از جمله این دردها هستند.

دیستونی (dystonias) نوع مخصوصی از اسپاسم عضلانی است و در آن اختلالی در مواد شیمیایی انتقال دهنده سیگنال ها به مغز ایجاد می شود. برای نگه داشتن سطح نورو ترنسمیترها در حد طبیعی داروهای تجویز می شود. از طرفی دیگر تزریق بوتاکس هم به فلج کردن ماهیچه های درگیر و از بین رفتن اسپاسم یاری می نماید.

علت بروز دیستونی

دیستونی (Dystonias) نوعی از اختلالات حرکتی است که در آن گروهی از ماهیچه ها به صورت ناخودآگاه منقبض شده و باعث ایجاد پرش عضلانی می نمایند. حرکات تکرار شونده کنترل نشده و ناتوانی در حفظ ساختار طبیعی بدن ممکن است باعث ایجاد این نوع از اسپاسم و گرفتگی ماهیچه ای شود. علائم این اختلال حرکتی ممکن است بسیار خفیف بوده ولی به مرور زمان شدت گرفته و به شکل بدتری خود را نشان دهند.

مثال های این نوع از اسپاسم عضلانی عبارتند از:

تورتیکولی (torticollis): عضلات گردن دچار اسپاسم شده و به خاطر آن سر به یک سمت متمایل می شود.

انقباضات پلک ها یا بلفارواسپاسم (blepharospasm): منجر به پرش پلک ها و یا بسته شدن غیر ارادی آن ها می شود.

دیستونی حنجره ای (laryngeal dystonia): که عضلات فراوری نماینده صوت را تحت تاثیر قرار می دهد.

علت ایجاد دیستونی ممکن است اختلال در نوروترانسمیترهای بخشی از مغز به نام عقده های قاعده ای باشد. این مواد شیمیایی شامل سروتونین، دوپامین، استیل کولین و گابا جز پیغام های رسان های عصبی هستند که پیغام های مغزی شروع نماینده انقباض عضلات را منتقل می نمایند . گاهی دیستونی در نتیجه عوارض و مسائل جانبی ناشی از سکته بروز می نماید.

عوامل خطرزای اسپاسم عضلانی

بسیاری از مردم در برهه هایی از زندگی خود دچار اسپاسم عضلانی می شود. ابتلا به کولیک نوزادی و یا سنگ کلیه فرد را در معرض اسپاسم عضلانی قرار می دهد. این که فرد تا چه حد مستعد ابتلا به اسپاسم عضلانی باشد به سابقه پزشکی، شغل و اندازه فعالیت های ورزشی او بستگی دارد.

برای مثال:

کارگران ساختمانی و کارخانه ها که مدت های زیادی در محیط های گرم کار می نمایند، بیش تر از سایر افراد در معرض از دست دادن آب بدن قرار دارند. دهیدراته شدن فرد را در معرض گرفتگی ماهیچه ای گرمایی قرار می دهد. این حالت برای ورزشکاران که در هوای گرم فعالیت های ورزشی انجام می دهند هم رخ می دهد.

بیماران مبتلا به بیماری سرخرگ محیطی در معرض گرفتگی عضلات پا در شب قرار دارند.

عوامل خطر برای سکته و حمله قلبی هم مشابه است و شامل فشار خون و کلسترول بالا، دیابت و سیگار کشیدن است .

بیماران مبتلا به بیماری های زمینه ای عصبی هم در معرض اسپاسم عضلانی قرار دارند.

تشخیص اسپاسم عضلانی

بیش تر افرادی که به علت فعالیت زیاد در گرما دچار اسپاسم عضلانی می شوند، خود قادر به تشخیص این مشکل هستند. اما اگر این مشکل به مدت طولانی ادامه داشته باشد و در فواصل زمانی مختلف دوباره عود کند و یا اینکه اگر شدید باشد شخص برای آنالیز مشکل خود باید به پزشک مراجعه کند.

پزشک بعد از گرفتن توضیح حال بیمار او را معاینه می نماید. پزشک با پرسیدن سوالاتی شرایطی که بیمار در آن دچار اسپاسم عضلانی شده است را آنالیز می نماید.

اسپاسم ها چه زمانی شروع شده اند؟ چه مدت طول می کشند؟ چند وقت یکبار رخ می دهند؟ آیا ریتم تعیینی دارند و یا اینکه به صورت تصادفی رخ می دهند؟ آیا همواره گروه ماهیچه ای خاصی در بدن درگیر می شود؟

علاوه بر این پزشک با پرسیدن سوالاتی شرایط کلی عمومی سلامت فرد، بیماری های قبلی و تمام داروهای مصرفی او را آنالیز خواهد نمود. پزشک باید در جریان تمام ویتامین ها و مکمل های غذایی و داروهای گیاهی فرد باشد.

بیماری ها و سابقه پزشکی بیمار سرنخ های بسیار مهمی برای پی بردن به علت اسپاسم عضلانی هستند. بیمار در صورت داشتن سابقه دیابت، کم کاری تیروئید، بیماری های کلیوی و آسیب های ستون فقرات باید با پزشک خود در میان بگذارد.

سابقه شغلی و نوع فعالیت های ورزشی که شخص انجام می دهد هم بسیار حائز اهمیت است.

همان گونه که گفته شد از دست دادن آب بدن یکی از علت های رایج اسپاسم عضلانی است، بنابراین باید پزشک در جریان محیطی که فرد در آن نهاده شده است باشد.

اگر در جریان ویزیت پزشک فرد دچار اسپاسم عضلانی نباشد، معاینه به صورت طبیعی پیش خواهد رفت. در جریان معاینه پزشک احتمال وجود عوامل زمینه ای که منجر به بروز گرفتگی ماهیچه ای می شود را آنالیز خواهد نمود. برای مثال اگر ماهیچه پا دچار اسپاسم عضلانی شده باشد، پزشک نبض را در پای بیمار چک خواهد نمود.

افرادی که دچار اسپاسم ماهیچه های صاف هستند، گاهی چنان درد شدیدی را تجریه می نمایند که به خاطر آن مجبور به رفتن به مراکز درمانی هستند. برای یافتن منشا و منبع درد بیمار در بیمارستان معاینه شده و سابقه پزشکی او چک می شود و همزمان برای کنترل علائم بیمار اقداماتی انجام می شود.

برای تسکین درد سنگ کلیه و یا درد کیسه صفرا داروهای ضد التهابی و یا داروهای مخدر به بیمار داده می شود. این بیماری ها گاهی با تهوع و استفراغ همراه هستند و این مسائل هم تحت درمان قرار می گیرند.

بیمارانی با مشکل سندروم روده تحریک پذیر هم اسپاسم روده قابل توجه، به همراه درد شکمی، یبوست یا اسهال را تجربه می نمایند.

اگر فرد دچار اسپاسم های عضلانی تکرار شونده باشد، تشخیص علت بیماری تنها با معاینه و گرفتن توضیح حال امکان پذیر نیست. در این موارد برای اینکه علت بروز مشکل تعیین شود، از فرد چندین آزمایش گرفته می شود. در مواردی آزمایش خون به تشخیص پزشک یاری می نماید. در آزمایش خون کامل، احتمال کم خونی، اندازه الکترولیت هایی همانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم، گلوکز و کراتینین و عملکرد غده تیروئید آنالیز می شود.

اگر گرفتگی ماهیچه ای ادامه دار باشد، احتمال آسیب ماهیچه ای وجود دارد. برای تشخیص این حالت نوع مخصوصی از آزمایش خون به نام کراتینین فسفوکیناز از شخص گرفته می شود. این آنزیم به وسیله بافت ماهیچه ای آسیب دیده وارد خون می شود. رابدومیولیز یا واپاشی ماهیچه مخطط، آسیب و تخریب عضلات اسکلتی است و می تواند منجر به نارسایی کلیوی شود.

اگر تشخیص داده شود که اسپاسم عضلانی ناشی از اختلال عصب یا عضله است یک نوار عصب و عضله گرفته خواهد شد. نتایج این تست به پزشک یاری می نماید تا تشخیص دهد که اختلال در عصب یا عضله و یا اینکه در هر دوی آن ها اتفاق افتاده است.

اگر نگرانی هایی مبنی بر بیماری سرخرگ محیطی وجود داشته باشد، خونی که به سمت پاها جریان دارد در تست پایی بازویی آزمایش می شود. در این تست فشار خون پاها و بازوها با هم مقایسه شده و در کنار آن سونوگرافی و آنژیوگرافی هم برای دسترسی مستقیم به رگ های خونی گرفته می شود.

اگر تصور شود که گرفتگی عضلانی در هنگام شب به اختلالات خواب مرتبط است، فرد به وسیله یک متخصص اختلالات خواب مورد معاینه قرار خواهد گرفت.

روش های درمان اسپاسم عضلانی

از آنجایی که اسپاسم عضلانی در بسیاری از موارد به علت دهیدراته شدن و اختلال الکترولیت ها رخ می دهد، بسیار مهم است که بدن همواره اندازه آب مورد احتیاج خود را دریافت کند. بنابراین پیشگیری برای جلوگیری از بروز اسپاسم های ماهیچه های اسکلتی همواره پر رنگ ترین نقش را بازی می نماید.

اگر علت از دست دادن آب بدن تب، اسهال و استفراغ باشد، کنترل علائم این بیماری ها تا حدود زیادی از دهیدراته شدن بیش تر و در نتیجه اسپاسم عضلانی جلوگیری خواهد نمود.

افرادی که در محیط های گرم مشغول به کار هستند، همواره با نوشیدن اندازه کافی آب باید بدن خود را هیدراته نگه دارند. نوشیدن اندازه کافی آب پیش از شروع فعالیت هم برای پیشگیری از اسپاسم عضلانی بسیار حائز اهمیت است.

ماهیچه ها باید برای انجام فعالیت هایی که از آن ها انتظار می رود آماده شوند. به همین علت است که ورزشکاران پیش از شروع ورزش حتماً گرم می نمایند و حرکات ورزشی کششی انجام می دهند. افرادی که ورزش نمی نمایند هم پیش از انجام کارهای بدنی سنگین هم باید حتماً چند حرکت کششی جهت گرم کردن انجام دهند.

زمانی که یک ماهیچه اسکلتی بزرگ دچار اسپاسم عضلانی می شود، در ابتدا باید به آرامی حرکات کششی سبک انجام داد و با حرکت آن نقطه از بدن به عقب و جلو چرخه اسپاسم را شکسته و شرایط حاد پیش آمده را بهبود بخشید. برای مثال اگر ماهیچه همسترینگ یا ماهیچه پشت ران دچار اسپاسم شده باشد، باید در حالی که لگن خم شده است زانو را به سمت جلو کشید. در این حالت کشیدگی ماهیچه ها تا حدود زیادی به برطرف اسپاسم عضلانی یاری می نماید.

درمان های بیش تر به عوامل زمینه ای در بروز اسپاسم بستگی دارد. اگر ماهیچه ها آسیب دیده باشند برای بهبود موقتی درد باید داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن، داروهای نارکوتیک و یا داروهای شل نماینده عضلات مصرف شود.

درمان اسپاسم ماهیچه های صاف مانند اسپاسم عضلات روده، به تشخیص بیماری و درمان عوامل زمینه ای بستگی دارد.

کنترل و درمان اسپاسم عضلات پا در هنگام شب بسیار سخت است . در گذشته های دور برای یاری به درمان اسپاسم های ماهیچه ای کینین یا کوآیناین (quinine) تجویز می شده است ولی این دارو عوارض جانبی مانند خونریزی غیر طبیعی را به همراه دارد. دیگر داروها از جمله ویتامین ب کمپلکس (B-complex vitamins)، گاباپنتین (gabapentin) و دیلتیازم (diltiazem) ممکن است برای برطرف این مشکل یاری نماینده باشد.

برای درمان دیستونی درمان های زیادی وجود دارد. اینکه کدام یک از این درمان ها باید انجام شود تا حدود زیادی به شرایط فرد بستگی دارد. برای اینکه دارو و درمان مناسب برای این مشکل فرد پیدا شود و پزشک به اندازه تعیینی از دارو برای کنترل شرایط دست پیدا کند، گاهی باید دست به آزمون و خطا زد.

داروهای ضد پارکینسون مانند تری هگزیفنیدیل (trihexyphenidyl HCl) یا آرتان (Artane) و بنزوتروپین میسیلات (benztropine mesylate) سطح استیل کولین را کاهش می دهند.

داروهای شل نماینده عضلات مانند دیازپام (diazepam) و باکلوفن (baclofen) روی گیرنده های گابا اثر می گذارند.

لوودوپا (Levodopa) و رزرپین (reserpine) روی سطح دوپامین اثر می گذارند.

کاربامازپین (Carbamazepine) به عنوان داروی کنترل تشنج برای بعضی از بیماران موثر است.

سم بوتولونیوم نوع A (Botulinum toxin type A) یا بوتاکس برای فلج کردن بعضی از ماهیچه ها به درون آن ها تزریق شده و باعث برطرف شدن بعضی از انواع اسپاسم های دیستونی از جمله پرش پلک چشم می شود.

از مصرف خودسرانه هرگونه دارویی برای درمان اسپاسم عضلانی بدون تجویز پزشک بپرهیزید، هر دارویی می تواند عوارض ناخوشایندی به همراه داشته باشد.

طب سوزنی

این روش شامل قرار دادن سوزن های بسیار نازک فلزی ضد زنگ در داخل پوست در محل های خاص که گمان می شود مرتبط با اندام های تعیین و ساختارهای آناتومیک در داخل بدن از جمله ستون فقرات هستند، می باشد. در حالی که تئوری چگونگی کارکرد طب سوزنی به وسیله مطالعات مدرن تایید نشده است، اما بر اساس یک نظریه سوزن ها انتقال دهنده های عصبی سرکوب نماینده درد را تحریک می نمایند و سبب کاهش التهاب، افزایش گردش خون، کاهش تنش عضلانی و در نهایت تسکین درد می شوند

کایروپراکتیک

این روش مراقبتی برای پیشگیری و درمان کمر درد و سایر مسائل سلامتی به وسیله اصلاح نااندازهی، یا دررفتگی در ستون فقرات با اندازه کردن دستی ستون فقرات که جزء اصلی در کایروپراکتیک است، استفاده می شود. سایر روش های کایروپراکتیک شامل تحریک عضله، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)، امواج فراصوت و یا یخ و گرما درمانی می باشد. این روش بعلاوه ممکن است با ورزش درمانی، حرکات کششی و ماساژ ترکیب شود.

استفاده از مهاربند خارجی

استفاده کوتاه مدت از بریس یا کرست نرم می تواند با بی حرکت نگه داشتن بافت های ملتهب یا ساختارهای ستون فقرات به بهتر شدن گرفتگی عضلات یاری کند. بریس در صورتی که بطور صحیح پوشیده شود می تواند سبب تسکین درد و تامین گرما، راحتی و ایجاد تکیه گاه شود (برای بستن صحیح آن با پزشک خود مشورت نمایید). اما برای مدت زیاد به این نوع تکیه گاه خارجی وابسته نشوید- در صورتی که اجازه دهید وظیفه عضلات شما را انجام دهد به تدریج آنها را ضعیف نموده و امکان آسیب مجدد را راحت تر می نماید.

پیشگیری از آسیب مجدد گرفتگی عضلات

برای جلوگیری از آسیب مجدد به کمر یا گردن -و پرهیز از بازگشت مجدد گرفتگی دردناک عضلات- این امر مهم است که قدرت و انعطاف پذیری عضلات، تاندون ها و رباط هایی که پشتیبان کمر و ستون فقرات هستند را ساخته و آن را حفظ کرد. این کار به وسیله روش های زیر امکان پذیر است:

تمرینات قلبی عروقی منظم با شدت پایین که اثر نامطلوبی بر کمر نمی گذارند و فشار زیادی بر مفاصل وارد نمی نمایند، از جمله دوچرخه سواری، پیاده روی یا شنا. اگر ورزش در فضای باز ممکن نباشد، استفاده از تردمیل، اسکی فضایی یا دوچرخه ثابت را در نظر بگیرید. این دستگاه ها تقریباً در تمام باشگاه های ورزشی یافت می شوند، و یا می توانید آنها را برای استفاده در خانه بخرید.

تمرینات تقویتی هسته بدن- با تنظیم و تقویت عضلات شکم و کمر، می توانید یک کرست طبیعی به منظور تامین تکیه گاهی برای ستون فقرات خود ایجاد کنید.

تمرینات کششی ملایم برای بهبود و حفظ انعطاف پذیری. تمرینات کششی بعلاوه به حفظ جریان خون مناسب برای عضلات یاری می نمایند.

کدام پزشکان گرفتگی عضلانی را درمان می نمایند؟

در ابتدا پزشک عمومی به بیمار مبتلا به اسپاسم عضلانی یاری می نماید. در اغلب موارد گرفتگی ماهیچه ها یک مشکل طولانی مدت نبوده و احتیاج به اقدامات درمانی فوری ندارد، در این موارد دیدار با پزشک عمومی به ارزیابی مشکل و درمان آن یاری می نماید.

اگر اسپاسم عضلات صاف مربوط به بیماری های جدی تری بوده و علائمی همانند درد شکمی و یا درد سینه به همراه داشته باشد، پزشکان بخش اورژانس آن ر آنالیز خواهند کرد.

موقعیت ها و مسائل مختلف باید به وسیله پزشکان متخصص مختلف آنالیز شود. برای مثال فردی که در هنگام شب دچار گرفتگی عضلات پا می شود، به اختلالات خواب هم مبتلا است و بنابراین باید به وسیله متخصص بیماری های خواب آنالیز و درمان شود.

اگر بیمار مشکل حرکتی داشته باشد پزشک متخصص مغز و اعصاب باید او را معاینه کند. پزشک متخصص غدد داخلی به کنترل دیابت فرد یاری می نماید. بیماران مبتلا به بیماری سرخرگ محیطی هم باید راه های مختلف درمان را به وسیله پزشک جراح قلب و عروق آنالیز نمایند.

9 روش برای درمان گرفتگی عضلات

بعضی درمان های خانگی برای تسکین اسپاسم عضلانی توصیه می شوند. این درمان ها، برای بسیاری از افراد کارآمد است.

1. انجام دادن حرکات کششی

انجام دادن حرکات کششی در ناحیه ای که به اسپاسم عضلانی دچار شده، معمولاً به بهبود یا توقف اسپاسم و پیشگیری از ایجاد آن یاری می نماید. در ادامه بعضی حرکات کششی در مناطقی مانند ماهیچه های ساق پا، ران، پشت و گردن را باهم مرور می کنیم:

حرکات کششی برای گرفتگی عضلات ساق پا

* ابتدا به پشت بخوابید. سپس، پاهای خود را بکشید و پنجه و انگشتان پا را به سمت سرتان خم کنید. (چرخش پنجه به سمت خودتان Dorsiflexion نام دارد).

* این حالت را برای چند ثانیه یا تا زمان برطرف شدن اسپاسم حفظ کنید.

* می توانید یک کش ورزشی یا کمربند را به دور کف پای خود گیر دهید و آرام آرام با یاری آن پا را به سمت خود بکشید.

حرکات کششی برای گرفتگی عضلات ران

* بایستید و برای حفظ تعادل، دستان خود را به یک جایگاه تکیه دهید.

* سپس، پای خود را از زانو خم کنید و از قسمت مفصل ران آن را به عقب بکشید.

* قوزک پای خود را نگه دارید. سپس، پای خود را از پشت به سمت باسن و بالا بکشید.

حرکات کششی برای گرفتگی عضلات پشت (باسن)

* به پشت روی زمین یا تخت دراز بکشید و یک توپ تنیس (یا هر توپ کوچک دیگر) را تا چند دقیقه در قسمتی که دچار اسپاسم شده، قرار دهید.

سعی کنید آرام باشد و به طور طبیعی نفس بکشید.

* توپ را به طور مرتب، روی نواحی مجاور حرکت دهید و این کار را چند بار تکرار کنید.

حرکات کششی برای گرفتگی عضلات گردن

* به صورت نشسته یا ایستاده ، شانه های خود را به شکل مدور به ترتیب به سمت جلو، بالا، پایین و پشت بچرخانید، این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

* سپس، این حرکت دایره ای را 10 بار در جهت مخالف تکرار کنید، یعنی با چرخش شانه ها به سمت پشت، بالا، جلو و پایین.

2. ماساژ

یکی دیگر از برترین راه های درمان گرفتگی عضلات و دردهای فیزیکی ماساژ دادن است.

1. به آرامی عضله ای را که دچار اسپاسم شده، بمالید.

2. برای اسپاسم شدید ناحیه پشت، اگر قسمتی که دچار گرفتگی و اسپاسم شده در دسترس نیست، نواحی مجاور آن را نیشگون بگیرید. این کار را برای چند دقیقه و تا برطرف شدن اسپاسم ادامه دهید. ممکن است به یاری فرد دیگری احتیاج داشته باشید تا آن قسمت را نیشگون بگیرد و فشاری یکنواخت به آن وارد کند.

3. کمپرس گرم یا سرد

گاهی، درمان درد و اسپاسم با استفاده از گرما یا سرما درمانی بسیار مؤثر است. برای تسکین اسپاسم مداوم، یک پک یخ را چند مرتبه در روز و به مدت 15 تا 20 دقیقه روی عضله اسپاسم شده قرار دهید. یخ را حتماً با حوله یا پارچه نازک بپوشانید تا به طور مستقیم با پوست شما در تماس نباشد.

قرار دادن کیسه گرم نیز ممکن است مؤثر واقع شود. کیسه گرم را چند بار در روز و به مدت 15 تا 20 دقیقه روی عضله مورد نظر بگذارید. البته بهتر است بعد از آن از کمپرس سرد هم بهره ببرید. زیرا اگرچه گرما درد را تسکین می دهد ولی ممکن است از طرفی ورم و التهاب را بدتر کند. از سوی دیگر یخ ورم را کاهش می دهد.

حمام گرم، دوش آب داغ و استفاده از وان آب گرم و سونا گزینه های گرما درمانی دیگر است که اگر به یکی از آنها دسترسی داشته باشید، به آرام کردن عضله شما یاری می نمایند.

4. نوشیدن آب

اگر دچار اسپاسم عضلانی هستید، اندازهی آب بنوشید. برای یاری به پیشگیری از اسپاسم باید به اندازه مناسب و کافی آب بنوشید، مخصوصاً اگر ورزش می کنید یا اینکه هوا خیلی گرم است.

اگرچه آب مورد احتیاج بدن افراد مختلف بر اساس احتیاجهای شخصی، فعالیت های فردی، سبک زندگی و آب و هوا فرق دارد، مقادیری برای این امر ذکر شده است.

برد غذا و تغذیه (Food and Nutrition Board) در سال 2004 گزارشی ارائه داد که شامل راهکارهایی برای مصرف کلی آب است. این گزارش اندازه آب دریافتی از غذاها و نوشیدنی ها را در بر می گیرد. طبق این گزارش، 80 درصد آب مورد احتیاج ما با نوشیدن آب خالص تأمین می شود و 20 درصد آن از غذاها و نوشیدنی هایی که می خوریم.

5. تمرین ها و ورزش های ملایم

بیش از60 درصد بزرگسالان با گرفتگی شبانه عضلات پا درگیر هستند. در کنار روش های درمان گرفتگی عضلات راه هایی هم برای جلوگیری از ایجاد آن ها وجود دارد. شما می توانید قبل از خواب، با انجام دادن بعضی تمرینات ورزشی سبک، با این مشکل مقابله کنید. بعضی از این تمرینات سبک شامل موارد زیر است:

* درجا زدن

* بالا و پایین رفتن از پله ها

* استفاده از دوچرخه ثابت برای چند دقیقه

* استفاده از دستگاه پارویی سیم کش (Seated Cable Rows)

* پرش روی ترامپولین

اگرچه، انجام دادن ورزش های سبک مفید است ولی ورزش شدید روی خواب شما تأثیر می گذارد؛ بنابراین از انجام دادن ورزش های شدید پیش از خواب بپرهیزید.

6. استفاده از داروهای بدون نسخه

داروهای خوراکی متعددی وجود دارند که به تسکین اسپاسم عضلات یاری می نمایند:

NSAIDs: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی که به نسخه احتیاج ندارند. این داروها به علت کاهش درد، التهاب و ورم، تسکین دهنده هستند.

نوشیدن آب ترشی یا سرکه: گزارشات نشان می دهد نوشیدن اندازهی آب ترشی یا سرکه، اسپاسم عضلات را در 30 تا 35 ثانیه تسکین می دهد. احتمالاً این امر به علت ایجاد تعادل در اندازه الکترولیت هاست.

مکمل ها: قرص های نمک، ویتامین B12 و مکمل های منیزیم (Mg) برای درمان و پیشگیری از اسپاسم عضلانی استفاده می شوند. البته شواهد محدودی مبنی بر مؤثر بودن آنها وجود دارد.

شل نماینده عضلات طبیعی: این موارد شامل نوشیدن چای بابونه، افزودن کپسایسین یا فلفل چیلی به غذا و بهبود خواب است.

7. مصرف کرم های موضعی ضد التهاب و تکسین دهنده

مصرف کرم های تسکین دهنده درد که احتیاجی به نسخه ندارند (OTC) نیز برای درمان گرفتگی عضلات مفید است. این موارد شامل محصولاتی است که لیدوکائین، کافور و منتول (جوهر نعناع) دارند. ژل گیاهی منتونیکا از عصاره نعناع (منتول) تهیه شده است. این ژل به کاهش درد، ورم و التهاب ناشی از آسیب های مفصلی و عضلانی یاری می نماید.

8. بازدم بیش از حد (هایپرونتیلاسیون)

در سال 2016 در جریان تحقیقی اسپاسم عضلانی سه نفر آنالیز شد که طبق نتایج آن، بازدم بیش از حد (هایپرونتیلاسیون)، موجب درمان گرفتگی عضلات بعد از ورزش در این افراد شد.

در این نوع تنفس، فرد باید شدیدتر و سریع تر از معمول (20 تا 30 تنفس در دقیقه) نفس بکشید. اگر استرس و اضطراب دارید، این عمل ممکن است برای شما انتخاب خوبی نباشد و سبب بروز واکنش پانیک، هراس و وحشت شود.

9. داروهای نسخه ای

اگر به اسپاسم شدید و مستمر عضلانی دچار هستید، ممکن است پزشک داروی شل نماینده عضلات و ضد درد برایتان تجویز کند. شل نماینده های عضلانی که برای اسپاسم عضلانی استفاده می شوند، شل نماینده عضلات اسکلتی با اثر روی سیستم عصبی مرکزی (SMRs) نامیده می شوند (از جمله تیزانیدین، باکلوفن و متوکاربامول) این داروها اغلب برای دوره های 2 تا 3 هفته ای تجویز می شوند.

منبع: سایت دکتردکتر

سایت لافارر

سایت دکتر سپهریان

منبع: راسخون