خوابگردی بازتعریفی از روابط بر اساس مسئولیت عاطفی نسبت به دیگران است
به گزارش وبلاگ 8 شارژ، سرویس ادبیات خبرنگاران : حسین مقدس که به تازگی مجموعه داستان خوابگردی را از سوی نشر آگه به چاپ رسانده، در گفت وگو با ایبنا شرح داد: تا به امروز پنج مجموعه داستان منتشر نموده ام که اولین آن در سال 1389 منتشر شد. وجه اشتراک تمام این مشق ها در به کارگیری از عنصر خیال به نیت موضع گیری در قبال واقعیت غیرمنعطف است. عرصه ادبیات و هنر صحنه مواجهه عاطفی انسان با واقعیت و اثر ادبی همواره و در هر حال حاصل تضریب خیال با واقعیت است. اهمیت این امر آن قدر هست که ادعا کنیم هیچ نویسنده یا شاعری حتی در خیال انگیزترین لحظه های آفرینش نمی تواند فاصله زیادی از واقعیت بگیرد و خود را یک سره از زنجیرهای آن برهاند. مجموعه داستان های من بازتاب عاطفی همین قیدها و بستگی هاست که احتمالا در هر مجموعه نسبت به مجموعه قبلی تکنیکی تر و ساختمندتر شده اند.
وی تأکید کرد: هر کدام از این داستان ها فقط مدت کوتاهی پس از نوشته شدن در مرکز توجه من مانده و سپس از من دور شده است. تنها می توانم بگویم آنها محصول چالش ها، رویاها و آرمان هایی هستند که در زندگی و شرایط متفاوت با آنها روبه رو بودم. این داستان ها در مقام پختگی و کمال ارزش یکسانی ندارند و از درون که به آنها نگاه می کنم برترین آنها تنها ممکن است فقط کمی دیرتر در فکرم بپایند. دیر یا زود تازگی و طراوت خودشان را از دست می دهند؛ با این حال برای خلق آنها حدود دو دهه از عمرم را با رضایت کامل هزینه نموده ام.
مقدس در ادامه درباره شخصیت پردازی مجموعه خوابگردی گفت: شخصیت های محوری بیشتر داستان های این مجموعه خودم هستم که مدام در زمان ها، مکان ها، نقاب ها و موقعیت های مختلف و در قالب آدم های متفاوت تکثیر شده ام. هر شخصیتی خود من بوده که تاریخ و جغرافیای دیگری را زیسته است. این احساس یگانگی حتی شامل حیوانات و چیزها نیز می گردد؛ از همین رو زاویه دید در بیشتر آنها اول شخص است. مخاطب در این داستان ها با شخصیت های منفی یا مثبت روبه رو نمی گردد؛ آنها هستند، وجود دارند و به صرف همین بودنشان واجد اهمیت و در خور توجه و دوست داشتن هستند. دغدغه مشترک همه داستان ها درک حضور دیگری و مسئولیت عاطفی در قبال آنهاست.
نویسنده مجموعه داستان فرو رفتن در چاه تاکید نمود: خصیصه دیگر این داستان ها آشنایی زدایی از هستی و هستندگان و تبدیل آنها به پدیده های تازه، حیرت انگیز و در خور اعتناست. همچنان که روابط ما بیشتر بر مبنای منطق و ادراک ریاضی پیش می رود، از احساس یگانگی و مسئولیت عاطفی نسبت به دیگری فاصله می گیریم. روایت گری از چنین موقعیتی بیشتر به مدد فضاسازی ممکن می گردد؛ به همین خاطر فضاسازی در داستان ها برایم در اولویت هستند و عناصری مانند پیرنگ و ساختارهای علنی نادیده گرفته شده و یا از مرکز توجه دور مانده است. فرض اولیه در این داستان ها ایجاد غرابت نسبت به محیط است. ادبیات جدی ترین واکنش به زندگی است و در غیاب ادبیات، زندگی بی فایده، بی معنی و غیرقابل تحمل است.
مقدس با بیان اینکه آثار ادبی علیرغم تنوع و گونه گونی های بسیار، به لحاظ اشتراک در کاربرد عنصر خیال پدیده کم و بیش واحدی محسوب می شوند، شرح داد: رئال ترین آثار ادبی، حداقل از این منظر که به قصد تغییر یا نقد امر واقع اجتماعی فراوری می شوند نیز از تاثیر قوه تخیل و خیال پردازی در فکر مخاطب بهره می جویند. بهره گیری از این امر در ادبیات پدیده نوظهوری نیست و قدمتی به راستای خود ادبیات دارد. هرچند کیفیت و گستره آن در هر دوره بنا به عوامل محیطی و ظرفیت های بالقوه آن معین می گردد. اما تخیل چیست و حدود و اندازه آن تابع چه قواعدی است؟ تخیل نوعی ترکیب بندی فکری غیرواقعی از اجزای یک پدیده واقعی است. در واقع تخیل چیدمان متفاوت و نوی از اجزا و خلق یک کلیت تازه بر اساس یک ترکیب بندی دل بخواهی است. مغز انسان با سر هم کردن قطعات آشنا در یک ساختار نو پدیده های تازه را خلق می نماید. در اساطیر یونانی ساتیرها ارواحی شاخ دار با بالاتنه ای به شکل آدم و پایین تنه بز بودند یا چَمروش و کَمکَ در اساطیر ایرانی پرندگانی با بدن سگ یا گرگ بوده اند.
وی با بیان اینکه پهنه تخیل وسیع و گسترده است، گفت: اما حد آن فقط در ترکیب اجزای واقعی است. ما هرگز نمی توانیم چیزی که نمی شناسیم یا با آن روبه رو نشده ایم را تصور کنیم و تنها می توانیم اجزای واقعی موجودات را در یک چیدمان تازه کنار هم تصور کنیم و از این طریق یک کلیت غیر واقعی تازه را خلق کنیم. ریشه و دلیل وجود تخیل را باید در مکانیسم خاص ذخیره سازی اطلاعات در مغز جست وجو کرد. هرچند تبیین علمی برای فهم چنین فرآیندی شتاب گرفته است؛ اما در این رابطه همچنان ابهام های اساسی وجود دارد. نتیجه برخی پژوهش های معتبر حاکی از آن است که پدیده های واحدی که با آن روبه رو هستیم به صورت کامل و یکپارچه در فکر ذخیره نمی شوند، بلکه آنها به اجزای تصویری، صوتی یا سیگنال های بویایی و غیره فروکاسته می شوند و هر کدام در بخش های متفاوتی از مغز ذخیره می شوند.
این نویسنده تأکید کرد: تخیل با اهداف و اغراض متفاوتی مثل عصیان، آرزو، امید و میل به تغییر در هنر و ادبیات بازتاب می یابد و درهنگام فشارها و محدودیت های مستقیم یا غیرمستقیم عوامل بازدارنده اجتماعی خودش را نشان می دهد. از سوی دیگر خیال پردازی و فاصله گرفتن از واقعیت، خصوصیت ذاتی روایت است. حتی در رئال ترین اثر ادبی، کپی برابر با اصل نیست، بلکه چینش و سرهم بندی مجدد بخش هایی از واقعیت است که به قصد و نیت خاصی انتخاب شده اند. آنها حتی به یاری احساسات، باورها و برداشت های ما نسبت به امر واقع، بیشتر و بیشتر از واقعیت عام و بیرونی فاصله می گیرند و تبدیل به پدیده عاطفی و حسی می شوند. درک قوانین و انگاره های حاکم بر پدیده خیال پردازی نه تنها برای درک دنیا داستان های یک نویسنده که برای فهم کلیه آثار ادبی امری لازم است.
نشر آگه اخیرا مجموعه داستان خوابگردی را در 148 صفحه و بهای 75 هزار تومان روانه بازار نموده است.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران